مطالعه تطبیقی
مقایسه طراحیهای انجام شده با نمونههای مشابه، کاستیها و کیفیت طراحی را آشکار میکند؛ علاوه بر این، نگاشت (تناظر) طرحهای جدید با طرحهای قبلی، به مخاطبان آشنا با طرحهای قبلی کمک میکند تا ساختار و منطق طرحهای جدید را سریعتر و بهتر درک کنند؛ بدین ترتیب مهاجرت به طرحهای جدید آسانتر شود!
مقایسه دو کارکرد مهم دارد:
1. شناسایی نقاط ضعف طراحی از طریق تحلیل مقایسهای
2. تسهیل فهم و پذیرش طرح از طریق ایجاد تناظر بین اجزا طرح جدید و نمونههای مشابه
برای مثال جدول مقایسهای قوانین و مقررات طراحی شده با قوانین و مقررات موجود، کیفیت آنها را برای کسانی که بر قوانین و مقررات موجود آشنایی دارند، آشکار کرده و تسلط به قوانین و مقررات طراحی شده را آسان میکند.
فرایند مطالعه تطبیقی بهاینترتیب است:
1. شناسایی نمونهها: شناسایی و انتخاب سازوکارها و قوانین و مقررات مشابه با تمرکز بر نمونههای داخلی (برای سنجش بهبود) و روالهای مطلوب در سایر کشورها (برای ایده گرفتن)
2. تحلیل ساختاری و کارکردی: بررسی شباهتها و تفاوتهای سازوکارهای طراحی شده با نمونهها
3. ارزیابی کیفی: مقایسه بر اساس معیارهایی مانند تابآوری، توسعهپذیری و هماهنگی
4. مستندسازی: تدوین گزارش شامل جدولهای مقایسهای، نمودارهای نگاشت و تحلیل گزینههای بدیل.
یافتن نمونههای مشابه با سازوکارهای طراحی شده با چالشهایی همراه است: معمولاً سازوکارها بهصورت جامعومانع مستندسازی نشده و سندهایی که موضوع آنها دقیقاً سازوکار باشد، اندک هستند. راهکارهای این چالش عبارتاند از:
· سازوکارهای مشابه را با جستجو در سندهایی که با عناوینی مانند چارچوب، استاندارد و راهنما منتشر شدهاند شناسایی شوند
· سازوکارهای نهفته در قوانین و مقررات شناسایی و یا سازوکارهای طراحی شده مقایسه شوند. بسیاری از قوانین و مقررات بدون پشتوانه سازوکارهای مدون، و حین جلسه تدوین و تصویب شدهاند. البته قوانین و مقررات مرتبط با یک موضوع نیز معمولاً پراکنده بوده و در مصوبات متعدد آورده شدهاند.
شباهتها و تفاوتهای بین طرح ها با مقایسه ساختاری (اجزا و روابط بین آنها) و کارکردی (نقش هر جزء در کل) و با 2 هدف انجام میشود:
· ارزیابی جامعیت طراحی: شناسایی کاستیها و اطمینان از توجه به همه مصادیق و پوشش همه جوانب موضوع
· شناسایی گزینههای بدیل: کشف سازوکارهای جایگزین با کارکرد مشابه
مقایسه سازوکارهای طراحی شده با نمونهها بر معیارهایی مانند: «توسعهپذیری، خودسازماندهی، تعامل با محیط: سازگاری، انعطافپذیری، بازدارندگی، تابآوری، تعاملپذیری، اثربخشی، کارایی، پایداری، هماهنگی، تداوم، مقیاسپذیری، کاربردپذیری، پیشبینیپذیری» انجام میشود. البته همه این ویژگیها در همه موارد کاربرد ندارند.
«قوانین و مقررات» صورتبندی «سازوکارها» با زبان حقوقی هستند که مبنای الزام و قضاوت قرار میگیرند؛ بنابراین قوانین و مقررات ماهیت مستقلی ندارند که بین آنها مقایسهای انجام شود، قوانین و مقررات موجود با سازوکارهای طراحی شده برای کشف سازوکارهای تعبیه شده در متن قوانین و مقررات مقایسه میشوند و جدول مقایسهای (نگاشت) مفاد قوانین و مقررات موجود با قوانین و مقررات طراحی شده برای فهم سریعتر و بهتر و مهاجرت آسان کاربرد دارد.
قوانین و مقررات طراحی شده با معیارهای «جامعیت» نسبت به سازوکارها و «کیفیت تدوین شامل: ثبات، یکپارچگی، کاربردپذیری، توسعهپذیری» ارزیابی میشوند.
آخرین مرحله مطالعه تطبیقی، مستندسازی است. سند مطالعه تطبیقی دربردارنده چنین قسمتهایی است:
· معرفی محتواهای بررسی شده
· تبیین شباهتها و تفاوتها
· معرفی سازوکارهای بدیل،
· جدول مقایسه ویژگیهای کیفی
· جدول و یا نمودار نگاشت قوانین و مقررات موجود با قوانین و مقررات طراحی شده
